عنوان فعالیت: تمرین ۵ یافتن مجهولات و محاسبه مقدار در تابع ریاضی دهم انسانی
۵. اگر رابطه $\mathbf{f}$ تابع باشد، در این صورت حاصل $\mathbf{y^2 + x^2}$ را به دست آورید. (مجموعهی $\mathbf{f}$ را پس از محاسبهی $\mathbf{x}$ و $\mathbf{y}$ بنویسید.)
$$\mathbf{f = \{(2, x + y), (2, 4), (5, 2), (3, 4), (5, x - y)\}$$
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۵ صفحه 48 ریاضی دهم انسانی
اگر یک رابطه **تابع** باشد، به این معنی است که مؤلفههای اول یکسان باید مؤلفههای دوم یکسان نیز داشته باشند. ما از این قانون برای یافتن $\mathbf{x}$ و $\mathbf{y}$ استفاده میکنیم.
### گام ۱: تشکیل دستگاه معادلات
1. **تکرار ورودی $\mathbf{2}$:** زوج مرتبهای $\mathbf{(2, x + y)}$ و $\mathbf{(2, 4)}$ باید خروجیهای برابری داشته باشند:
$$\mathbf{x + y = 4 \quad (معادله ۱)}$$
2. **تکرار ورودی $\mathbf{5}$:** زوج مرتبهای $\mathbf{(5, 2)}$ و $\mathbf{(5, x - y)}$ باید خروجیهای برابری داشته باشند:
$$\mathbf{x - y = 2 \quad (معادله ۲)}$$
### گام ۲: حل دستگاه معادلات
دستگاه معادلات را با روش جمع یا حذفی حل میکنیم:
$$\begin{cases} \mathbf{x + y = 4} \\ \mathbf{x - y = 2} \end{cases}$$
1. **جمع کردن دو معادله:**
$$\mathbf{(x + y) + (x - y) = 4 + 2}$$
$$\mathbf{2x = 6 \Rightarrow x = 3}$$
2. **یافتن $\mathbf{y}$ (با جایگذاری $\mathbf{x=3}$ در معادله ۱):**
$$\mathbf{3 + y = 4 \Rightarrow y = 4 - 3 = 1}$$
**مقادیر مجهول:** $\mathbf{x = 3}$ و $\mathbf{y = 1}$
### گام ۳: نوشتن مجموعه $\mathbf{f}$ و محاسبه $\mathbf{x^2 + y^2}$
1. **مجموعه $\mathbf{f}$ بازنویسی شده:**
$$\mathbf{f = \{(2, 3 + 1), (2, 4), (5, 2), (3, 4), (5, 3 - 1)\}$$
$$\mathbf{f = \{(2, 4), (2, 4), (5, 2), (3, 4), (5, 2)\}$$
$$\mathbf{f = \{(2, 4), (5, 2), (3, 4)\}$$
2. **محاسبه $\mathbf{x^2 + y^2}$:**
$$\mathbf{x^2 + y^2 = (3)^2 + (1)^2 = 9 + 1 = 10}$$
**پاسخ نهایی:** $\mathbf{x^2 + y^2 = 10}$. (مجموعهی $\mathbf{f}$ پس از محاسبه: $\mathbf{\{(2, 4), (5, 2), (3, 4)\}}$.)
عنوان فعالیت: تمرین ۶ تشخیص تابع از روی نمودار مختصاتی ریاضی دهم انسانی
۶. نمودار کدام رابطه یک تابع را مشخص میکند؟
الف) (نمودار گسسته با نقاط در $\mathbf{y=1}$ و $\mathbf{y=2}$)
ب) (نمودار گسسته با نقاط در $\mathbf{y=1}$ و $\mathbf{y=2}$)
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۶ صفحه 48 ریاضی دهم انسانی
برای تشخیص تابع از روی نمودارهای مختصاتی گسسته (نقاط جداگانه)، باید به **مؤلفههای اول ($athbf{x}$)** نگاه کنیم. اگر هیچ خط عمودیای نمودار را در بیش از یک نقطه قطع نکند، تابع است.
### الف) تحلیل نمودار الف
* **نقاط نمودار:** $\mathbf{(1, 2), (2, 2), (3, 2), (4, 2)}$
* **مؤلفههای اول:** $\mathbf{1, 2, 3, 4}$
* **تحلیل:** هیچ خط عمودیای بیش از یک نقطه را قطع نمیکند (مؤلفههای $\mathbf{x}$ تکراری نیستند).
* **پاسخ:** **تابع است.** (این یک تابع ثابت است.)
### ب) تحلیل نمودار ب
* **نقاط نمودار:** $\mathbf{(-2, 1), (-1, 1), (1, 1), (3, 1)}$ و $\mathbf{(1, 2), (3, 2)}$
* **مؤلفههای اول تکراری:**
* در $\mathbf{x = 1}$: دو نقطه $\mathbf{(1, 1)}$ و $\mathbf{(1, 2)}$ وجود دارد.
* در $\mathbf{x = 3}$: دو نقطه $\mathbf{(3, 1)}$ و $\mathbf{(3, 2)}$ وجود دارد.
* **تحلیل:** خط عمودی $\mathbf{x=1}$ و $\mathbf{x=3}$ نمودار را در دو نقطه قطع میکند.
* **پاسخ:** **تابع نیست.**
**پاسخ نهایی:** نمودار **(الف)** یک تابع را مشخص میکند.